Wat zijn nu de verschillen tussen werknemers, uitzendkrachten en ZZP’ers?
Tussen een werknemer en uitzendkracht zitten eigenlijk veel overeenkomsten. Beiden zijn feitelijk werknemer en vallen onder het arbeidsrecht en; afhankelijk van de branche; onder een cao. Grootste verschil is dat een uitzendkracht in dienst is van een uitzendbureau en vaak bij meerdere projecten/opdrachtgevers kan worden ingezet. En vaak wisselende uren per week kan werken (maar niet altijd). Een werknemer is in dienst van de werkgever waar deze vaak ook zijn werkzaamheden verricht.
Een ZZP’er is echter een ondernemer, een zelfstandige zonder personeel oftewel een freelancer. Deze sluit een overeenkomst met een opdrachtgever om werkzaamheden te verrichten. Een ZZP’er kan dan zelf bepalen wanneer deze werkt, hoe vaak deze werkt en tegen welk tarief. Dat zijn tenminste de meest voorkomende punten die genoemd worden.
Het ligt wel iets ingewikkelder.
Een ZZP’er kan dan wel zijn eigen tarief bepalen (binnen de marktwerking), voor dat tarief moet nog wel veel betaald worden. Zoals uiteraard belastingen, maar eigenlijk ook arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, pensioenopbouw, aansprakelijkheidsverzekering en administratiekosten. Want een ZZP’er valt niet onder de standaard voorzieningen die er wel zijn voor werknemers.
Een ZZP’er heeft dan wel de vrijheid waarvoor men kiest, maar “niet werken = geen inkomen”. En als een opdrachtgever het werk op een andere manier kan invullen (bijv door een werknemer in dienst te nemen of een andere ZZP’er tegen gunstiger tarieven) dan loopt een ZZP’er een groot risico om als eerste te vertrekken.
Daarbij moet men voldoen aan voorwaarden van de Belastingdienst om te kunnen genieten van belastingvoordelen. Voldoet men daaraan niet, dan is de ZZP’er wel ondernemer, maar niet in fiscale zin en hoort men geen recht hebben op deze voordelen.
Schijnzelfstandigheid
Bij de meer dan 1 miljoen ZZP’ers in Nederland is bij een grote groep (mogelijk enkele honderdduizenden) sprake van schijnzelfstandigheid. Dit kost de overheid heel veel geld door misgelopen belastinginkomsten. De ZZP’er heeft namelijk belastingvoordelen die het niet zou moeten hebben, de opdrachtgever betaald geen belasting/premies volksverzekeringen die het eigenlijk zou moeten betalen. Alhoewel er model overeenkomsten gebruikt worden die de ZZP’er moeten laten lijken als ondernemer is de dagelijkse praktijk anders.
In veel gevallen heeft de ZZP’er niet de vrijheid om zelf zijn werkzaamheden in te richten, is er wel degelijk een gezagsverhouding en kan deze zich niet zomaar laten vervangen. Om maar een paar voorbeelden te noemen.
Nederland is al op de vingers getikt door de EU omdat er sprake is van teveel schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst heeft de laatste jaren gefaald in het toezicht, mede doordat de Wet DBA niet bepaald duidelijk is. De verwachting is wel dat dit weer opgepakt gaat worden.
ZZP’er in alle branches?
Je zal in ieder branche wel een ZZP’er tegen kunnen komen. Of iedere branche eigenlijk wel geschikt is voor een ZZP’er (volgens de echte regels) is misschien nog wel de vraag.
Een ZZP’er in de ICT kan een opdracht aannemen, waarbij deze mogelijk daadwerkelijk de keuze heeft om uren te werken wanneer hij/zij wil, zoals midden in de nacht of in het weekend. En de werkzaamheden in te delen naar eigen keuze. Zonder dat er iemand van de opdrachtgever over zijn schouder meekijkt.
Bij een ZZP’er in het onderwijs als leerkracht is dat toch wat anders. Deze zal de opdracht moeten uitvoeren binnen een vast tijdskader (de schooltijden), is er toch feitelijk een gezagsverhouding (directeur van de school, teamleider) en is er geen vrijheid om de werkzaamheden volledig vrij in te delen, immers de lesstof van de klas moet gevolgd worden. Dit lijkt heel erg op schijnzelfstandigheid. Hetzelfde is het geval bij de kinderopvang wanneer je werkzaamheden verricht als pedagogisch medewerker.
Simpel gezegd : doe jij als ZZP’er eigenlijk hetzelfde werk, in dezelfde blokken als de “normale” medewerkers die in loondienst zijn van dat bedrijf? Dan ben jij dus geen ZZP’er volgens de regels, ook al omschrijf je het anders in de overeenkomst van opdracht.
De Belastingdienst heeft hiervoor ook een paar voorbeelden.
Voorbeeld gezagsverhouding : Een ziekenhuis heeft verpleegkundigen in vaste dienst. Op dagen dat er te weinig vaste verpleegkundigen zijn, kan een aantal verpleegkundigen opgeroepen worden. Deze oproepkrachten doen hetzelfde werk als de vaste verpleegkundigen en draaien gewoon mee op de afdeling. Afgesproken is dat zij zelfstandig werken. Tóch is er sprake van een gezagsverhouding. Want het afdelingshoofd heeft de leiding en houdt toezicht op wat er op de afdeling gebeurt.
Voorbeeld verplichting tot persoonlijke arbeid: Een kinderdagverblijf werkt met begeleiders in vaste loondienst. Bij ziekte of onverwachte drukte neemt het ook wel eens tijdelijk begeleiders aan. Het kinderdagverblijf heeft hiervoor 5 gediplomeerde begeleiders geselecteerd. Ieder met 5 jaar ervaring en een ‘verklaring omtrent het gedrag’. Bij elke opdracht wordt afgesproken dat de tijdelijke begeleider niet per se zelf de opdracht hoeft uit te voeren. Hij kan zich laten vervangen door 1 van de andere 4.
Ook al kan de begeleider zich laten vervangen, hier is toch sprake van een verplichting tot persoonlijke arbeid. De begeleider kan namelijk niet zelf uitmaken door wie hij zich laat vervangen. Hij moet kiezen uit de groep die de opdrachtgever heeft geselecteerd.
ZZP’er worden ?
Als je ZZP’er wilt worden, zorg ervoor dat je goed geïnformeerd bent door meerdere partijen. Meestal worden natuurlijk voornamelijk de positieve punten naar voren gebracht, maar er zitten veel meer haken en ogen aan dan vaak wordt benoemd.
Vraag je ook af of je ook wel geschikt bent om als ZZP’er te werken ? Je werkt dan immers zelfstandig, dus een band opbouwen met een team bij een opdrachtgever (of de relaties van zo’n bedrijf) is er vaak niet bij. Je hebt ook veel minder rechten dan een werknemer. Daar kan je je voor verzekeren, maar dat is vaak zeer kostbaar. Als ZZP’er moet je ook ondernemersrisico’s lopen en investeringen doen.
Daarbij zijn er ook minder zichtbare zaken die meespelen. Wil je bijvoorbeeld een huis gaan kopen (of huren), dan wordt van een ZZP’er de jaarrekeningen van de laatste 3 jaren opgevraagd. Als beginnende ZZP’er kan dat dus al problemen opleveren.
Voor meer informatie : lees dit artikel.
